Gruzja – opowieści o górach, winie i … glutenie
W środę 27.04.2022 r. referat pt. „Gruzja – opowieści o górach, winie i … glutenie”
wygłosiła pani dr Anna Żurek.
Gruzja – państwo położone w Kaukazie Południowym na pograniczu Europy i Azji (3,72 mln mieszkańców). Stolicą Gruzji jest Tbilisi, a siedzibą parlamentu jest Kutaisi.
W 337 r. król Mirian III przyjął chrześcijaństwo, jako religię państwową. Jest to drugie państwo chrześcijańskie na świecie (po Armenii).
W ramach projektu „Kochanowski w Azji – Gruzja 2021”, uczestnicy wyprawy wylądowali w Kutaisi. Stąd autobusem udali się do Tbilisi.
Tbilisi (dawniej Tyflis) położone nad rzeką Kurą zamieszkuje ok.1,2 mln ludzi.
Stare Tbilisi jest bardzo urokliwe (szczególnie katedra Sioni).
Główna arteria miasta, Aleja Rustawelego, ciągnie się od Placu Wolności do Placu Rewolucji Róż. W tym rejonie możemy zobaczyć wielki pomnik Matki Gruzji, kościół Kaszweti („rodzącej kamień”), Parlament, Teatr, Operę, Galerię malarstwa, Filharmonię, Muzeum Narodowe, kolumnę-pomnik św. Jerzego.
Nad miastem położonym na zboczu góry dominuje twierdza Narikala (dwie otoczone murem części – na dolnym dziedzińcu jest odrestaurowany w 2010 r. kościół św. Mikołaja).
Sobór Trójcy Świętej (na wzgórzu św. Eliasza) to trzecia najwyższa na świecie, prawosławna świątynia konsekrowana w 2004 r.
Zdecydowanie warto odwiedzić łaźnie siarkowe, gdzie za niezbyt wygórowaną cenę, pijąc herbatę spędzimy godzinę, która jak się okazuje mija błyskawicznie.
Duże wrażenie robi nowoczesny, pięknie oświetlony most dla pieszych – Most Pokoju.
W Gruzji na ulicach można spotkać wiele psów – nie wszystkie są bezpańskie. Często poruszają się sforami więc trzeba zachować ostrożność.
Warto zobaczyć kompleks monastyrów Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego we wschodniej Gruzji – Dawit Garedża (słynne freski). Trawiaste zbocza są wypalone słońcem. Część kompleksu znajduje się na terenie Azerbejdżanu co jest tematem sporu między władzami obu krajów.
Bardzo interesujące jest skalne miasto – klasztor Wardzia, w południowej Gruzji. Trzęsienie ziemi w 1283 r. zniszczyło ok. dwóch trzecich miasta, odkrywając jego komnaty i zniszczyło system nawodnień. Obecnie Wardzia to muzeum i obiekt turystyczny – do zwiedzania udostępnionych jest ok. 300 komnat. Obecnie mieszka tam ok. 40 mnichów.
Duchowa stolicą Gruzji jest Mccheta, od 2014 r. nazywana Świętym Miastem.
Najważniejsze zabytki to:
– Sobór Katedralny Sweti Cchoweli (życiodajna kolumna) wybudowany w XI wieku na ruinach starszej świątyni. Tu odbywały się koronacje królów.
– Monastyr Dżwari (krzyża) z VI wieku. To miejsce uchodzi za jedno z najświętszych w całym kraju. Podobno święta Nino splotła gałązki winorośli i tak powstał pierwszy krzyż. Budowniczowie kolejnych kościołów na Kaukazie wzorowali się właśnie na nim. Kobiety mogą wejść do kościoła wtedy gdy mają chustę na głowie. Ze wzgórza, na którym znajduje się monastyr, rozciąga się wspaniały widok na całą Mcchetę.
Gruzińska Droga Wojenna to główny szlak przechodzący w poprzek Wielkiego Kaukazu długości ok. 200km. W najwyższym punkcie tj. na Przełęczy Krzyżowej ma 2379 m n.p.m.
Wzdłuż tej drogi zachowało się wiele zabytków i ciekawych obiektów:
– Twierdza Annauri nad rzeką Aragwi niecałe 70 km od Tbilisi. Forteca należała do książąt Aragwi od XIII wieku. Zamek był świadkiem kilkunastu bitew.
– ośrodek narciarski w Guidauri
– Przełęcz Krzyżowa
– kościół Cminda Sameba (Świętej Trójcy)– cerkiew przy rzece Terek, niedaleko wioski Gergeti
– góra Kazbek (5054m), drzemiący wulkan. Od 2017 r. w bazie Meteo od czerwca do września utrzymywany jest stały dyżur ratowniczy złożony z polskich wolontariuszy (Bezpieczny Kazbek).
Najlepsza widoczność jest o godzinie 5 rano, więc trzeba wcześnie wstać.
– Wąwóz Darialski, rzeka Terek na granicy Rosji i Gruzji, długości ok. 3km i głębokości do 1000 m.
Tradycja produkcji wina w Gruzji liczy sobie ok. 7000 lat
W sercu doliny rzeki Alazani położone jest najważniejsze miasto rejonu Kakheti – Telawi. Kakheti jest największym winiarskim regionem Gruzji (ponad 22000 hektarów, 500 odmian winorośli) podzielonym na 7 mikroregionów. To prawie dwie trzecie gruzińskich winnic.
Wina przechowuje się w specjalnych amforach – kwevri, zakopywanych w ziemi. Niektóre są olbrzymie, nawet do 300000 litrów. Butelki z winem robione tą techniką mają amforę na dole butelki.
Zwiedzanie winnicy to przyjemny obowiązek. Na początku i końcu każdego rzędu winorośli rosną róże , które sygnalizują pojawiające się zagrożenia. Na zaatakowanych przez szkodniki winoroślach znajdują się srebrne klipsy. Duże różnice temperatur między dniem a nocą zapewniają idealne warunki dla dojrzewania winogron.
20 km od Telawi położony jest monastyr Alawerdi (XI wiek). Jest to drugi co do wysokości budynek kościelny w Gruzji. Znajduje się tam bank winorośli.
Chacha (Czacza) to alkohol produkowany z wytłoków winogronowych. Jest odpowiednikiem włoskiej grappy, bałkańskiej rakiji. To narodowy gruziński alkohol zawierający 40-60% alkoholu.
Warto odwiedzić Gori, miasto we wschodniej Gruzji, miejsce urodzin Józefa Stalina. Dom w którym się urodził to muzeum z eksponatami poświęconymi jego osobie. To ciekawe miejsce, szczególnie dla młodych ludzi. Stalin jeździł do Jałty salonką bo bał się latać samolotem.
Batumi to drugie co do wielkości miasto Gruzji i jedyny kurort.
Najważniejsze atrakcje tego pięknego miasta to:
– turecki meczet z XIX wieku
– eklektyczna zabudowa willowa z przełomu XIX i XX wieku
– Park Przymorski
– ogród botaniczny, synagoga, delfinarium.
W mieście jest wielki ruch i trudno tam odpocząć, choć pas nadmorski (promenada, restauracje, sala koncertowa, kamieniste plaże) jest dobrze zagospodarowany. Są tu też pola herbaciane – obecnie nieliczne.
Warto zobaczyć Ushguli najwyżej położoną wioskę wśród szczytów Gruzji.
Górna Swanetia – ze względu na izolację od reszty kraju (wysokie góry) stworzyła endemiczną kulturę. Charakterystyczne dla Swanetii są domy-wieże(koszki), pełniące funkcje zarówno mieszkalne, jak i obronne. W jednej wsi Chazhashi zachowało się do dziś ok. 200 takich budowli.
Kutaisi przywitało uczestników wyprawy falą upałów, ok.+45 stopni.
Warto tam obejrzeć Katedrę Bagrati, skreśloną z listy UNESCO po renowacji, fontannę na centralnym placu, Cerkiew św. Jerzego, Cerkiew Archanioła.
Przed wyjazdem warto skosztować czurczhela, czyli słodki sopel z zagęszczonego soku winogronowego, mąki i orzechów włoskich. Niezłe są chinkali słynne pierożki mięsne w kształcie sakiewki z przepysznym bulionem w środku.
Po takiej uczcie można wracać do kraju. Słuchacze UTW wysłuchali z przyjemnością ciekawego wykładu dr Anny Żurek i już oczekują kolejnego spotkania opisującego interesujące miejsce na świecie.
Notatkę z wykładu przygotował: Henryk Duda
Portugalia – nie tylko fado i porto
W środę 20.04.2022 r. wysłuchaliśmy referatu pt. „Portugalia – nie tylko fado i porto” , który wygłosił mgr Marian Piegza.
Portugalia (10,3 mln mieszkańców) – państwo położone na południowym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego. W skład Portugalii wchodzą dwa archipelagi wysp położonych na Atlantyku- Azory
i Madera.
Stolicą i największym miastem Portugalii jest Lizbona, położona nad rzeką Tag przy jej ujściu do Oceanu Atlantyckiego. Lizbona została uznana jako Zielona Stolica Europy w 2020 r.
Kościół św. Antoniego z Lizbony (znany jako św. Antoni Padewski), został zbudowany w miejscu gdzie się urodził, w 1195 r.
Katedra Najświętszej Maryi Panny zbudowana w 1150 r. upamiętnia wyzwolenie miasta spod władzy Maurów.
W dzielnicy Belem nieopodal Klasztoru Hieronimitów znajduje się militarna budowla z 1520 r. Torre de Belem jedna z największych atrakcji turystycznych miasta. Wewnątrz znajdują się piękne witraże. Zaskakujące jest to, że wyrzeźbione postacie mają naturalne włosy. Znajduje się tu również Pomnik Odkrywców odsłonięty w 1960 r. w pięćsetną rocznicę śmierci księcia Henryka Żeglarza.
Baixa to centralna dzielnica Lizbony, gdzie skutki trzęsienia ziemi w 1775 r. były katastrofalne. Odpowiedzialnym za odbudowę miasta został Sebastiao Jose de Carvalho, markiz de Pombal.
W parku Edwarda VII znajduje się jego pomnik (z lwem).
Po skorzystaniu z zabytkowej windy św. Justyny (Santa Justa) z tarasów (piękny punkt widokowy), można podziwiać liczne zabytki miasta (np. łuk triumfalny Arco da Rua Augusta, kościół św. Dominika) i pięknie ułożone kostki brukowe na ulicach.
Lizbona słynie z korka i najróżniejszych z niego wyrobów.
Most Vasco da Gamy (dł. 17,2 km) i Most 25 Kwietnia (12 km) na pewno warte są obejrzenia.
Najdalej na zachód wysunięty punkt lądu stałego w Europie to przylądek Cabo da Roca. Brzeg na przylądku jest skalisty i wznosi się ponad 140m ponad poziom Atlantyku.
Miasteczko turystyczne Sintra posiada wiele zabytków np. Pałac Pena, Pałac Narodowy, Zamek Maurów, Monserrate i imponuje ogrodami (Quinta da Regaleira) z pięknymi kwiatami.
W Portugalii warto obejrzeć Klasztor Matki Boskiej Zwycięskiej (Klasztor w Batalha). Klasztor stanowi wzorcowy przykład połączenia angielskiego gotyku i rodzimego stylu manuelińskiego.
Nazwa Fatima jest wersją arabskiego imienia (Fatimah bint Muhammad), córki proroka islamu Mahometa.
Fatima współcześnie znana jest z objawień maryjnych. W 1917 troje pasterzy Franciszek, Hiacynta i Łucja – ogłosiło, że objawiła im się Matka Boża i przekazała trzy tajemnice fatimskie. Fatima przyciąga miliony turystów i pielgrzymów. Kościół może pomieścić 9000 osób, koncelebransów może być 100. Widok pielgrzymów idących kilkaset metrów na kolanach, niosących w rękach elementy drewniane, które pokazują ich chorobę, aby na końcu wrzucić je w ogień, to mocne przeżycie. Bezpłodne wrzucają do ognia lalki.
W mieście jest sporo miejsc godnych uwagi np. Rondo Pielgrzymów, Rondo Pastuszków, Ogród Oliwny. Miasto liczy zaledwie 11000 stałych mieszkańców.
W Tomar – mieście templariuszy co cztery lata odbywa się Festa dos Tabuleiros (festiwal koszy). Uczestniczy w nim ok. 400 ubranych na biało kobiet, przepasanych kolorową szarfą. Każda niesie na głowie kosz, do którego przymocowana jest konstrukcja z nabitych na trzciny chlebków oraz barwnych papierowych kwiatów. Waga kosza to czasem nawet kilkanaście kilogramów.
Monumentalne Opactwo Cystersów (pierwsza gotycka budowla w Portugalii) można zwiedzić w Alcobaca w Regionie Centrum. Klasztor został założony w 1153 r. przez pierwszego króla Portugalii Alfonsa I Zdobywcę. Wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Obidos to najlepszy przykład portugalskiego miasta otoczonego murami (Muralhas da Cidade). Szczytem murów można spacerować. Urocza jest ozdobna, podwójna brama do Obidos (Porta da Vila), z kaplicą i obrazami z płytek Azulejo. Można skosztować pysznego likieru o smaku wiśni – Ginja d’Obidos, podawanego w małych kubeczkach z czekolady. Podobno trudno jest poprzestać na jednym kubeczku. Odbywa się tutaj Festiwal Czekolady.
Miasto dzierży tytuł jednego z siedmiu architektonicznych cudów Portugalii.
Coimbra to pierwsza stolica Królestwa Portugalii. Mieści się tu najstarszy uniwersytet kraju założony w 1290 roku. Przed uniwersytetem znajduje się plac Praca da Porta Ferrea, kaplica San Miguel i piękna barokowa biblioteka ze zbiorem ponad 300 tysięcy książek.
Znajduje się tu Se Velha- najstarszy kościół w Portugalii pochodzący z 1140 r., który pełnił funkcję katedry do 1772 r.
Fado w Coimbrze śpiewane jest tylko przez mężczyzn i wymaga surowego dress code (fado w Lizbonie śpiewają kobiety). Grupy muzyczne i śpiewacy noszą strój, który składa się ze spodni, sutanny i czarnej peleryny. Fado śpiewane jest najczęściej w nocy, na miejskich placach i ulicach.
Porto – drugie co do wielkości miasto w Portugalii. Od nazwy miasta z V wieku Portus Cale (Port Cale) wywodzi się nazwa całego kraju. Porto określane jest jako Miasto Mostów, nazywano je także Miastem Niezwyciężonym.
W Porto powstała pierwsza linia tramwajowa na Półwyspie Iberyjskim w 1895 r.
Imponująca wieża kościoła (Kleryków) Igreja dos Clerigos jest doskonałym punktem orientacyjnym w mieście. Tuż nieopodal wieży mieści się jedna z najsłynniejszych w świecie księgarnia Lello & Irmao założona w 1906 r. Niedaleko znajdują się: Kościół Karmelitów (barok)
i Kościół Trzeciego Zakonu Matki Bożej z Góry Karmel (rokoko).
Punktem centralnym miasta jest Plac Wolności z pomnikiem króla Pedro IV, a nad okolicą góruje Ratusz Miejski. Największe atrakcje miasta znajdują się w obrębie starych murów miejskich (XIV wiek). Są to : dzielnica Ribeira, dwukondygnacyjny most Ponte de Luis I.
Kościół św. Franciszka to doskonały przykład baroku – przepych w każdym calu, przebogate zdobienia i wszechobecne złoto (podobno zużyto 700 kg tego kruszcu). Nie odprawia się w nim mszy, a turyści mogą zobaczyć jego wnętrza, muzeum i katakumby.
Na jednym z wzgórz wznosi się wybudowana w XII wieku Katedra Se zbudowana pierwotnie w stylu romańskim, przechodziła kolejne przebudowy (doskonały punkt widokowy). Przy katedrze stoi pomnik wodza Vimara Peresa, który w 868 r. zdobył Porto pokonując Maurów.
Porto to wzmacniane wino portugalskie wytwarzane z winogron zbieranych w dolinie rzeki Douro.
Porto jest zazwyczaj winem słodkim lub półsłodkim, o barwie od ciemnoczerwonej do słomkowej
o zawartości alkoholu ok.20%. Wspólny dla wszystkich rodzajów porto jest mocny aromat wanilii, dębu i korzenny posmak.
Rodzaje:
– Ruby – butelkowane po 2 latach leżakowania,kupażowane
– Tawny – starzone 3-5 lat, kupażowane
– Dated Port- pochodzące z konkretnego rocznika, niekupażowane co najmniej siedmioletnie
– Vintage- wino pochodzące z absolutnie najlepszych roczników, nie pije się go po wypuszczeniu na rynek, lecz przeznacza do długotrwałego dojrzewania w butelkach (50 lat).
Prowadzący wykład mgr Marian Piegza zachęcał słuchaczy UTW do odwiedzenia Portugalii.
Uczestnicy spotkania z chęcią wysłuchają kolejnego wykładu naszego prelegenta.
Notatkę z wykładu sporządził Henryk Duda
Mgławice i galaktyki
W środę 06.04.2022 r. referat pt. „Mgławice i galaktyki” wygłosił mgr Stefan Janta – dyrektor Planetarium Śląskiego w Chorzowie.
Galaktyka (z gr. gala-mleko) to duży grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii.
W 1889 r. w Marshfield urodził się Edwin Hubble (zmarł w 1953).
W młodości uznanie wzbudzały jego osiągnięcia sportowe a nie intelektualne. Podczas jednych zawodów szkolnych w 1906 r. zdobył siedem pierwszych miejsc.
Studiował matematykę i astronomię na Uniwersytecie Chicagowskim, a przez następne trzy lata prawo na Uniwersytecie Oksfordzkim.. Uzyskawszy tytuł magisterski (Master of Arts), powrócił do USA gdzie został nauczycielem i trenerem koszykówki.
Doktorat uzyskał w 1917 r. pracując w Obserwatorium Yerkes (największa luneta na świecie – ogniskowa 15m). Dwa lata później został zatrudniony w obserwatorium Mount Wilson w Pasadenie (Kalifornia), gdzie pracował aż do śmierci. Przy pomocy najpotężniejszego wtedy na świecie Teleskopu Hookera o średnicy ok. 2,5m, w latach 1923-1924 ustalił, że zaobserwowane wcześniej niewyraźne obiekty określane mianem mgławic nie znajdują się w obrębie naszej galaktyki, lecz same stanowią odrębne galaktyki poza Drogą Mleczną. Opracował klasyfikację galaktyk na podstawie kształtu oraz zaproponował schemat ich ewolucji.
W 1929 r. wraz z Miltonem Humasonem odkrył i obliczył zależność między odległością dzielącą galaktyki a prędkością z jaką się od siebie oddalają (Prawo Hubbla). Tak reagują rodzynki w cieście. Galaktyki oddalają się od siebie z coraz większa prędkością.
Milton Humason (1891-1972) przerwał naukę w szkole w wieku 14 lat. Zatrudnił się jako pracownik fizyczny w hotelu Mount Wilson, pracował jako poganiacz zwierząt jucznych. W 1917 r. dzięki protekcji swego teścia, objął posadę dozorcy w obserwatorium Mount Wilson. Dzięki swojej obowiązkowości, zdobył zaufanie pracowników i powierzono mu dodatkowo obowiązki nocnego pomocnika obserwatorów. Hugo Benioff nauczył go wykonywać fotografie nieba. Wyspecjalizował się w uzyskiwaniu fotografii obiektów o bardzo małej jasności. W 1954 r. Został awansowany na stanowisko astronoma obserwatoriów Mount Wilson i Mount Palomar. W latach 1945-1961 odkrył 31 supernowych. Czy Wszechświat ogranicza się tylko do rozmiarów Drogi Mlecznej?
Już I. Kant opisał gwiezdne wyspy poza Drogą Mleczną, ale nie mógł przedstawić na to żadnego dowodu.
Absolutna wielkość gwiazdowa
Wielkość absolutna nigdy nie jest wyznaczana z bezpośredniego pomiaru. Zawsze oblicza się ją na podstawie innych parametrów obiektu. Jasność maleje z kwadratem odległości.
Gwiazdy świecą własnym światłem, dlatego ich wielkość absolutną definiuje się jako obserwowaną wielkość gwiazdową, jaką miałyby znajdując się w odległości 10 parseków od obserwatora.
Cefeidy spełniają dobrze określoną zależność pomiędzy okresem pulsacji a jasnością absolutną, odkrytą przez Henriettę Leavitt w 1912 r. Właściwość ta jest stosowana do określania odległości do najbliższych galaktyk (im większa gwiazda tym rzadziej pulsuje i jaśniej świeci).
Droga Mleczna jest dużą galaktyką spiralną z poprzeczką o średnicy ok. 100 tysięcy lat świetlnych i grubości 3000 lat świetlnych. Zawiera ok. 250 mld gwiazd. Nasza galaktyka jest członkiem Grupy Lokalnej (ponad 50 galaktyk), w której dominuje razem z Galaktyką Andromedy, ok. 1 bilion gwiazd. Nasza galaktyka jest masywniejsza.
Grupa Lokalna jest niewielką częścią Supergromady w Pannie (w jej centrum jest galaktyka M87).
Słońce obiega Centrum Galaktyki raz na 200 mln lat. Nasze Słońce będzie żyło ok 8-10 mld lat (nie musimy się więc martwić), podczas gdy bardzo duże gwiazdy żyją tylko ok 500 mln lat.
Galaktyki można podzielić na 4 główne typy:
– spiralna (bez poprzeczki S, z poprzeczką SB), ok 50-55 %
– soczewkowata (SO), 20 %
– eliptyczna (E), 25%
– nieregularna (Irr), 5%.
Galaktyka to maszyna do produkcji gwiazd. Zagęszczenia w ramionach galaktyki spiralnej na skutek wirowania przesuwają się do centrum. Z czasem ramiona zanikają i powstaje galaktyka eliptyczna.
Czerwony olbrzym przechodzi w białego karła. Kostka do gry zbudowana z takiej materii ważyła by ok. 1,5 tony.
Następnie prowadzący pokazał mnóstwo zdjęć galaktyk, mgławic, gwiazd neutronowych itd.
Ciekawostką jest to, że materia takiej gwiazdy jest niezwykle gęsta (kostka do gry ważyła by 1000 ton). Pulsowanie takiej gwiazdy wynosi od jednego razu na 15 sekund do 600/s.
Krzywa rotacji galaktyki
W 1959 r. Louise Volders zauważyła, że prędkość orbitalna gwiazd galaktyki nie jest zgodna z przewidywaniami praw Keplera. Kwadrat prędkości orbitalnej ciała jest proporcjonalny do masy zgromadzonej wewnątrz jej orbity, a odwrotnie proporcjonalny do promienia orbity, czyli odległości od środka galaktyki. Jednak obserwowana zależność prędkości orbitalnej od odległości od centrum różni się od tej przewidywanej. Sugeruje obecność w galaktykach innej, niewidocznej ciemnej materii. Słuchacze UTW z wielkim zainteresowaniem wysłuchali wykładu mgr Stefana Janty i na pewno czekają na następne spotkanie, które pomoże im chociaż trochę poznać nieco dalsze otoczenie.
Notatkę z wykładu sporządził: Henryk Duda
Instrumenty i zabawki muzyczne XVIII i XIX wieku
W środę 30.03.2022 r. wysłuchaliśmy wykładu pt. „Instrumenty i zabawki muzyczne XVIII i XIX wieku” , który wygłosił pan mgr Krzysztof Wyglądacz związany z Akademią Muzyczną w Katowicach.
W historii polskiej muzyki Józef Hofmann (1876-1957), wirtuoz fortepianu, kompozytor i pedagog wykazał się rzadką u artystów inwencją wynalazczą (ma w dorobku ponad 70 zatwierdzonych wniosków patentowych).
Szczególnie dużo innowacji technicznych wprowadził do użytku w dziedzinie motoryzacji. Zawdzięczamy mu zderzaki sprężynowe, pneumatyczne amortyzatory, mechaniczne wycieraczki samochodowe i regulację wysokości taboretu do fortepianu. Patent polepszający pracę fortepianowych klawiszy (poruszały się z dużo mniejszymi oporami, co przekłada się na jakość gry), jest wciąż wykorzystywany przez firmę Steinway.
Juliusz Zarębski (1854-1885) kompozytor i pianista urodził się i zmarł w Żytomierzu.
Ukończył w 1872 r. Konserwatorium Wiedeńskie ze złotymi medalami w klasie kompozycji
i fortepianu. Po uzyskaniu dyplomu w Konserwatorium Petersburskim w 1874 r. udał się do Rzymu gdzie przez rok studiował pod kierunkiem Liszta. W 1879 r. ożenił się z niemiecką pianistką Johanną Wenzel.
Od stycznia 1880 r. do śmierci (gruźlica) pracował na stanowisku profesora Konserwatorium w Brukseli.
W swoich kompozycjach wykorzystywał motywy ludowe, a cykl fortepianowy Róże i ciernie op. 13 zapowiada fakturę fortepianową impresjonizmu. Największym jego osiągnięciem kompozytorskim jest Kwintet fortepianowy g-moll op. 34 dedykowany Lisztowi (nieopublikowany do 1931 r).
Podczas Wystawy w Paryżu w 1878 r. zachwycił publiczność grą na fortepianie o dwóch klawiaturach. Ten instrument posiadał dwa pudła rezonansowe i dwa zestawy pedałów.
Górne pudło jest lustrzanym odbiciem dolnego. Ten instrument miał dać większe możliwości wirtuozom fortepianu. Niestety nuty też trzeba było czytać jednocześnie na dwóch pięcioliniach. Kompozytorowi nie udało się przekonać do produkcji seryjnej takiego instrumentu żadnej firmy.
Koncerty na nowym typie fortepianu zaplanowane na podbój Europy objęły jedynie: Londyn , Warszawę, Wilno, Żytomierz i Kijów. Na tym instrumencie grali tylko jego uczniowie.
W testamencie przekazał swój fortepian o dwóch klawiaturach Konserwatorium Warszawskiemu.
Niestety instrument spłonął w czasie II Wojny Światowej. Jedyny zachowany egzemplarz znajduje się w muzeum w Brukseli.
Dodatkowym kłopotem dla Zarębskiego był Józef Wieniawski ( brat Henryka), który zgłosił swoje pierwszeństwo w wynalezieniu takiego instrumentu. Werdyktu sądu w Paryżu w tej sprawie nie znamy, ale historia przyznała rację Zarębskiemu.
Człowiekiem który stworzył podręczniki gry na fortepianie był Daniel Gottlob Turk (1750-1813). W gimnazjum Kreuzschule w Dreźnie nauczył się gry na skrzypcach, fortepianie, organach i prawie wszystkich instrumentach dętych. Od 1787 r. był organistą w kościele Marii Panny gdzie pracował do końca życia. Jego ulubionym instrumentem był klawikord (najstarszy instrument klawiszowy, strunowy skonstruowany w XVI wieku przez Domenico Pisaurensisa).
Leopold Mozart (1719-1787) kompozytor, skrzypek (ojciec Wolfganga Amadeusza) jako pedagog gry na skrzypcach był znany w całej Europie dzięki podręcznikowi Versuch einer grundlichen Violinschule (1756). Z ogromnej liczby jego kompozycji zachowała się tylko jedna trzecia.
Na przestrzeni wieków powstało szereg instrumentów, które obecnie są praktycznie nieznane.
Przykładem może być:
– hammer pantalon instrument (XVIII wiek)
– klavior organum, połączenie klawesynu i organ
– geigenwerk – wykładowca określił że mógłby to być „skrzypcopian”
Bardziej znany jest bandoneon. Jest to instrument podobny do akordeonu. Różni je to, że zależnie od kierunku rozciągania, w bandoneonie uzyskujemy różną wysokość tonu naciskając ten sam przycisk.
Najważniejszym wynalazkiem muzycznym XVIII wieku jest fortepian. Wykształcił się z klawikordu. Protoplastą współczesnego fortepianu był Bartolomeo Cristofori. Instrument ten pojawił się na początku XVIII wieku ( w źródłach podaje się różne daty). Najstarszy zachowany do naszych czasów pochodzi z 1720 r.
Robert Schumann (1810-1856), jeden z najbardziej wpływowych twórców romantyzmu. Komponował szybko pracując bardzo intensywnymi zrywami. Silny wpływ na jego muzykę wywarła fascynacja literaturą piękną. Za życia doceniono tylko niewielką część jego kompozycji (utwory fortepianowe uznano za zbyt trudne i nowoczesne). Utwory fortepianowe Schumanna zostały utrwalone w nagraniach wielu znakomitych pianistów. Do kanonu należą jego pieśni i symfonie.
W 1831 r. daje o sobie znać kontuzja palca prawej ręki. Do 1833 r. szuka możliwości wyleczenia urazu palca eksperymentując ze wszelkimi dostępnymi metodami medycyny konwencjonalnej i niekonwencjonalnej (obrączki rozciągające palce).
Bardzo wiele wynalazków minionych wieków poszło w całkowite zapomnienie. Część ma się zupełnie dobrze. Naprawdę trudno często powiedzieć, dlaczego tak się wydarzyło.
Członkowie UTW z ciekawością wysłuchali wykładu mgr Krzysztofa Wyglądacza, choć instrumenty omawiane przez prelegenta w większości nie były im znane.
Notatkę z wykładu sporządził: Henryk Duda
Filozofia epoki średniowiecza – wykład 23.03.2022
Przedmiotem wykładu była filozofia epoki średniowiecza, ukazana w szerszym, historycznym i kulturowym kontekście. Nacisk położono na trzy główne kwestie:
1) Jak doszło do tego, że filozofia pogańska została schrystianizowana i stała się integralnym elementem kształtującym tożsamość chrześcijańskiej Europy?
2) Jaka była specyfika życia intelektualnego w wiekach średnich, w ramach któ-rego rozwijała się filozofia średniowieczna?
3) Jakie cechy wyróżniają filozofię średniowieczną od filozofii uprawianej w innych epokach dziejów Zachodu?
Chrześcijaństwo, jakkolwiek powstało w Palestynie, wyrastając z religii Mojże-szowej, od swego zarania znajdowało się w kontakcie z pogańską kulturą basenu Mo-rza Śródziemnego, w tym z filozofią. Świadczy o tym m.in. użycie w prologu Ewange-lii wg św. Jana greckiego terminu filozoficznego Logos na określenie Bóstwa Chrystu-sa oraz wzmianka z Dziejów Apostolskich o rozmowie św. Pawła z ateńskimi filozofa-mi tuż przed mową na Areopagu. Stosunek pierwszych chrześcijan (na czele z Ojcami Kościoła) do filozofii i, szerzej, dziedzictwa kulturowego pogan był zróżnicowany i złożony, jednak ostatecznie zwyciężyła opcja pojednawcza, która doprowadziła do „ochrzczenia” grecko-rzymskiej filozofii. Podczas wykładu jako szczególny przykład takiej postawy wskazano aleksandryjską szkołę katechetyczną, która była zarówno szkołą Wiary, jak i wszechnicą, w której nauczano pogańskiej nauki i filozofii.
Mimo iż niejednokrotnie można zetknąć się z określeniem „wieki ciemne” jako rzekomym synonimem epoki średniowiecza, określenie to w rzeczywistości dotyczy tylko pierwszych kilku stuleci wieków średnich, kiedy cywilizacja europejska powoli odradzała się kulturowo i demograficznie po katastrofie spowodowanej przez upadek cesarstwa zachodniorzymskiego. W dziejach średniowiecza można wyróżnić dwa „re-nesansy”: tzw. renesans karoliński i renesans XII wieku, będące okresami silnego ro-zwoju kultury i oświaty. Właśnie w XII wieku głównymi centrami edukacji przestały być szkoły katedralne, a stały się nimi uniwersytety, na czele z Uniwersytetem Parys-kim, na którego wydziale sztuk (obejmującym dyscypliny humanistyczne i nauki ści-słe) studiowała i/lub wykładała lwia część średniowiecznych filozofów. Podstawą filozofii średniowiecza (zwanej „scholastyką”, czyli „filozofią szkol-ną”) było chrześcijańskie Objawienie (Pismo Święte i Tradycja) oraz pogańska filozofia z naciskiem na dwa główne filary klasycznej metafizyki: platonizm i arystotelizm. Początkowo znajomość dzieł Platona i Arystotelesa w łacińskiej Europie była ograniczona ze względu na powszechną nieznajomość greki, jednak dzięki kontaktom z uczonymi świata islamu (a zwłaszcza dzięki wspólnym inicjatywom translatorskim) Europejczycy weszli w posiadanie pełnego arystotelesowskiego korpusu, co pozwoliło myśli średniowiecznej wejść w dojrzałą fazę (historycy filozofii określają XIII w. jako „złoty wiek scholastyki”). W średniowieczu panowało przekonanie o symbiozie wiary i rozumu, które wyrażały dwie słynne formuły: philosophia ancilla theologiae („filo-zofia służebnica teologii”) oraz fides quaerens intellectum („wiara poszukująca zrozu-mienia”); stąd filozofia częstokroć była wykorzystywana jako narzędzie racjonalnego uzasadniania i wyjaśniania prawd Wiary. Zilustrowano tę zależność na przykładzie pięciu dowodów na istnienia Boga autorstwa św. Tomasza z Akwinu, uchodzącego często za najwybitniejszego filozofa, jakiego wydały wieki średnie.
Opracował: dr Paweł Ługiewicz
Boginie i bogowie Indii – mgr Danuta Orlewicz
W środę 02.03.2022 r. wysłuchaliśmy wykładu mgr Danuty Orlewicz
pt. „Boginie i bogowie Indii”.
Indie są państwem świeckim.
80% ludności Indii praktykuje hinduizm, ok. 14% wyznaje islam, 2,3% jest jakiegoś wyznania chrześcijańskiego, a 0,7% buddyzm.
Indie mają czas cykliczny, koniec roku zamyka wszystko. Nowy rok zaczynamy na czysto, bez żadnego balastu. W Europie mamy czas linearny, historyczny.
Podstawowe zasady etyczne jakimi powinien kierować się wyznawca hinduizmu to dharma (podlegają jej nawet bogowie).
Trimurti (Trójca hinduistyczna) to wyobrażenie trzech aspektów boga w formach Brahmy, Wisznu
i Siwy. Każda z postaci ma określoną rolę do spełnienia w cyklu życia wszechświata.
W mitologii indyjskiej Brahma (rodzi się z kwiatu lotosu- bywa przedstawiany jako czterogłowy mężczyzna, odziany w skórę czarnej antylopy), stworzył świat materialny. Jest twórcą zasad życia.
Kiedy wszechświat został stworzony budzi się Wisznu (trwanie, konserwacja) i bierze go w opiekę na czas jednego cyklu kosmicznego (kalpa) 4,32 mld lat (to pół doby życia Brahmy).
Największy epos literacki świata – Mahabharata opisuje dzieje jego ósmej inkarnacji Kryszny (najważniejszy awatar(a) Wisznu).
Ramajana skupia się na jego siódmym zstąpieniu – Ramie.
Dziewiątym awatarem był Budda (zwany „Zwodzicielem”, postać zbiorcza, ale historyczna. Jego rolą było zakazanie ofiar ze zwierząt.
Wisznu przedstawiany jest jako czteroramienny przystojny mężczyzna o błękitnej skórze.. Nosi złotą szatę. Jego atrybuty to koncha, dysk, maczuga i lotos.
Garuda – olbrzymi orzeł z ludzkim tułowiem to ulubiony wierzchowiec Wisznu.
Po 100 latach życia Brahmy, Siwa niszczy wszechświat.
Siwa (nosi 1008 imion) najczęściej jest przedstawiany jako mistrz tańca, ale także jako jogin i asceta oraz jako niszczyciel. To bóg o trzech oczach, nosi włosy spięte w kok na głowie (mogą to być dredy). We włosach umieszczony jest cienki sierp księżyca.
Zwierzętami związanymi z postacią Siwy są węże owinięte wokół szyi i ramion.
Indie nie mają ani jednego boga, który jest nazwany ojcem lub bogini, która jest zwana matką. Nie ma bogiń przedstawionych z dzieckiem na ręku. Takie obrazy dotyczą biologii a nie są związane
z religią. Rodzice nie są na piedestale. Należy się im szacunek, ale każdy człowiek powinien tak kierować swoim życiem, aby szybko opuścić dom i stanąć na własne nogi.
Saraswati (w sanskrycie „Bogini rzek”) to małżonka demiurga Brahmy. Bogini prawdy, mądrości
i przebaczenia, patronka nauk, sztuk pięknych i muzyki. Zwierzęta utożsamiane z Saraswati to łabędź i paw.
Ma cztery ramiona, które symbolizują: umysł, intelekt, czujność i ego. W dłoniach znajdują się:
– wedy, reprezentujące wiedzę
– różaniec z pereł, zdradzający upodobanie do medytacji
– dzban z wodą
– Vina, typ lutni uważany za instrument muzyczny Indii.
Razem z Lakszmi i Parwati tworzą „trójpostaciowość” bogiń (Tridewi).
Lakszmi to bogini szczęścia, bogactwa, partnerka Wisznu. Uosabia wszelkie powodzenie. Lewą ręką rozdaje pieniądze. Najczęściej przedstawiana jako piękna kobieta stojąca na kwiecie lotosu.
Parwati (górska bogini) stała się uogólnioną personifikacją kobiecości. Zdobyła Siwę dopiero wtedy gdy zaczęła ćwiczyć jogę. Parwati jest matką Ganesia.
Częstymi atrybutami bogini są lew (lwica), w czterech rękach może mieć różaniec, lustro, dzwonek i cytrus (lotos). Kult Parwati łączy ideał życia rodzinnego i ascezę.
Ganesia to bóg mądrości tworzący i usuwający przeszkody. Wyobrażany jest jako tęgi mężczyzna z głową słonia z jednym kłem, siedzący na szczurze (symbol sprytu). Wyznawcy hinduizmu wzywają jego pomocy na początku każdej ważnej pracy, a dzieła literackie otwiera zwykle poświęcona mu dedykacja. Patronuje kupcom i bankierom. Ma cztery ręce, a w jednej z nich zwykle trzyma tacę ze słodyczami. Atrybuty bożka to księga, kieł, topór oraz trąbka.
Ważnym słowem dla Hindusów jest ahimsa (ahinsa), zasada moralna która nakazuje poszanowanie wszelkiego życia, zaleca niezabijanie i niezadawanie obrażeń cielesnych żadnym istotom żywym. Należy unikać wszelkiej przemocy słownej i fizycznej, ale uznaje prawo do działania w samoobronie.
Obecnie żyjemy w wieku kalijugi (ok. 5000 lat), który cechuje się obfitością konfliktów, ignorancją, wysoką przestępczością. Pozytywne cechy, które występowały u ludzi w poprzednich wiekach są w formie szczątkowej. jednak Bóg ma zstąpić raz jeszcze pod koniec wieku, w formie Kalkin, który ma zniszczyć demony i rozpocząć następną satjajugę.
Ramajana przedstawia dzieje Ramy(ideał męskiej wierności), jego żony Sity (łagodne siły natury) i brata Lakszmany. Bogowie poruszają się między ludźmi. Bracia poszli upolować sarenkę. Wtedy demon Rawana porwał Sitę na Cejlon.
Lakszmana zostaje ranny. Wierny przyjaciel, król małp Hanuman idzie na Cejlon(Lanka) i przynosi zioła, które uratują Lakszmana. Rama zabija z łuku Rawanę.
Hanuman w Indiach ma się dobrze – jest bogiem ekologii.
Słuchacze UTW z ciekawością wysłuchali wykładu pani mgr Danuty Orlewicz i oczekują na następne spotkanie z Indiami.
Notatkę z wykładu sporządził: Henryk Duda
Opowieść o Kornelu Makuszyńskim
W środę 09.03.2022 r. wykład pt. „Opowieść o Kornelu Makuszyńskim” przedstawił pan mgr Marian Piegza.
Kornel Makuszyński urodził się 08.01.1884 r. w Stryju, pod zaborem austriackim. Był jedynym synem, a siódmym w z kolei dzieckiem Julii i Edwarda (emerytowany pułkownik wojsk austriackich). Gdy Kornel miał 12 lat ojciec zmarł.
W Stryju skończył I klasę gimnazjalną, zarabiał na swoje utrzymanie korepetycjami.
Wydalono go po pierwszej klasie, po konflikcie z księdzem, za prześmiewczy wierszyk.
„Na próżno jędza w ubraniu księdza z lodu nas spędza!
W pierwszej b klasie, w zimowym czasie nikt mu nie da się !!!”
Drugą klasę gimnazjalną skończył w Przemyślu gdzie mieszkał u swych krewnych.
Stąd wydalono go po próbie pojedynku z kolegą, który został ranny, bo pistolet rozleciał mu się w ręce po oddaniu strzału.
Przeniósł się do Lwowa gdzie w 1903 r. ukończył gimnazjum i zdał egzamin dojrzałości.
W wieku 14 lat zaczął pisać wiersze. Ich pierwszym recenzentem był Leopold Staff.
Od 1904 r. był członkiem redakcji dziennika „Słowo Polskie”, gdzie publikował wiersze
i był recenzentem teatralnym.
Kornel Makuszyński ok. 1906 r.
Studiował romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W latach 1908-1910 kontynuował studia romanistyczne na Sorbonie w Paryżu. Dużo podróżował po Europie.
W 1908 r. wydał pierwszą książkę Połów gwiazd – zbiór wierszy.
W 1910 r. poznał we Lwowie archanioła o czarnych oczach czarodziejki, studentkę biologii Emilię Bażeńską. Pobrali się w Warszawie w 1911r. Mieszkali w Burbiszkach na Litwie. Dużo imprezowali. Makuszyński zakochany w architekturze zakopiańskiej przywiózł spod Tatr domek i postawił go w parku.
W 1912r. wydał bajki dla dzieci pt. Szewc Kopytko i kaczor Kwak a w 1913 Awantury arabskie
(m.in. Ósma podróż żeglarza Sindbada, Mędrzec zza morza) zbiór opowiadań humorystycznych wzorowanych na legendach i baśniach Bliskiego Wschodu.
Po wybuchu I wojny światowej, jako obywatela austriackiego aresztowano go i internowano wraz z żoną w głębi Rosji. Dzięki pomocy szwagra i aktorów (Stanisława Wysocka, Juliusz Osterwa), pozwolono im w 1915 r. zamieszkać w Kijowie. Pisarz został prezesem Związku Literatów
i Dziennikarzy Polskich oraz kierownikiem Teatru Polskiego.
Po zakończeniu wojny Makuszyńscy zamieszkali w Warszawie. Emilia zmarła w 1926 r.
na gruźlicę. Po śmierci żony zerwał związki z Litwą, nigdy już tam nie pojechał.
W 1922 r. wydał Rajską opowieść, która prezentowała dzieło stworzenia kobiety jako „klęski ludzkości” a ją samą jako istotę niekształtną, niezgrabną, a do tego złośliwą
i przekorną. Idealizował bohaterki o ile były nastolatkami. Krytycy nie rozumieli, dlaczego dzierlatka, która autora zachwycała nie może się przeistoczyć w kobietę dorosłą inną niż straszna. Był mizoginem, choć z upływem lat, swoje opinie o płci przeciwnej złagodził.
W 1926 r. wydal powieść autobiograficzną Bezgrzeszne lata (Stryj, Przemyśl, Lwów).
W 1927 r. ożenił się w Zakopanem z śpiewaczką Janiną Gluzińską, córką profesora medycyny. Mieszkali w willi Opolanka wynajmując całe piętro. Byli bogaci (zbierali dzieła sztuki)
powszechnie znani i towarzyscy. Został przez żonę wzięty w karby mocnego zarządu domowego.
Makuszyński podjął w Zakopanem wiele inicjatyw np.
– budowa sanatorium w Rabce
– 1000 par nart dla biednych dzieci
– zbiórka pieniędzy na narty dla młodzieży.
Był rozpoznawalny przez starych i młodych zakopiańczyków a na każdy spacer zabierał dużo cukierków, aby podarować je dzieciom, które go otaczały.
W 1931r. zostało mu przyznane honorowe obywatelstwo Zakopanego.
Wydał powieści dla młodzieży:
1928 – O dwóch takich, co ukradli księżyc (na jej podstawie nakręcono film i serial animowany), 1930 – Przyjaciel wesołego diabła (na jej podstawie nakręcono dwa filmy
i serial),
1932 – Panna z mokrą głową (na jej podstawie nakręcono film i serial)
1937 – Awantura o Basię (na jej podstawie nakręcono dwa filmy i serial)
1937 – Szatan z siódmej klasy (na jej podstawie nakręcono dwa filmy i serial).
W latach 1933-1934 wydał wraz z Marianem Walentynowiczem:
120 przygód Koziołka Matołka (bo jest tam 120 obrazków)
Druga, Trzecia i Czwarta księga przygód Koziołka Matołka.
W 1935 r. Awantury i wybryki małej małpki Fiki Miki
W latach 1935-1944 mieszkał na Mokotowie w Warszawie.
W 1937 r. został członkiem Polskiej Akademii Literatury. Otrzymał wiele odznaczeń (Kawaler Orderu Legii Honorowej – Francja, Order Orła Białego- pośmiertnie), był zapalonym miłośnikiem brydża.
W czasie II wojny światowej stracił wszystkie rękopisy oraz zbiory sztuki. Przez obóz
w Pruszkowie dotarł w listopadzie 1944r. do Zakopanego i zamieszkał na stale w części willi Opolanka. Żona udzielała lekcji muzyki – żyli w niedostatku i zapomnieniu. Nie dostawał nawet kartek na mięso.
W 1945 został objęty zakazem publikacji i szykanom. Makuszyńskiemu udało się wydać tylko jedną nową książkę List z tamtego świata(Gebethner i Wolf) w 1946 r.
Zmarł 31.07.1953 r. i został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Pozostawił po sobie 70 książek.
Z zasobów kolekcji gromadzonych przez żonę Janinę w 1966 r. powstało Muzeum Kornela Makuszyńskiego w Zakopanem. Przed domem stoi jego pomnik z małym koziołkiem.
Słuchacze UTW z zainteresowaniem wysłuchali ciekawego wykładu mgr Mariana Piegzy
i jak sądzę już czekają na następny wykład naszego prelegenta.
Notatkę z wykładu przygotował: Henryk Duda
Kos – rajska ojczyzna Hipokratesa
W środę 19.01.2022 r. wykład pt. „Kos – rajska ojczyzna Hipokratesa” wygłosiła pani
dr Anna Żurek.
Kos to wyspa w Grecji w archipelagu Sporadów na Morzu Egejskim u wybrzeży Turcji.
Wyspa ma rozmiary ok. 50 na 10 km (290 km2) i zamieszkuje ją ok. 26000 ludzi. Stolicą jest miasto Kos.
Wyspa słynie z długich piaszczystych plaż (szczególnie na północy) oraz odizolowanych wiosek. Głównym źródłem dochodu jest turystyka.
Wyspa została skolonizowana w II tysiącleciu p.n.e. przez Achajów. Następnie płynnie przechodziła z rąk do rąk. Od 1945 r. była protektoratem Wielkiej Brytanii. W 1947 r. wyspa została przekazana Grecji.
Na Kos znajdował się ośrodek kultu Asklepiosa. Uważany za ojca medycyny Hipokrates, urodził się na tej wyspie ok. 460r. p.n.e. i otworzył tam słynną szkołę medyczną Asklepiejon (ok. 4 km od centrum obecnego miasta).
Metoda Hipokratesa opierała się na metodach racjonalnych. Leczenie polegało na wspomaganiu naturalnych procesów zdrowienia , a naczelną zasadą było nieszkodzenie choremu (primum non nocere – po pierwsze nie szkodzić). Stworzył pierwsze opisy dotyczące zimna, ciepła słonecznego, światła i ćwiczeń fizycznych jako zabiegów leczniczych. Opisał sposób amputacji kończyn, budowę protez oraz obuwia korygującego wady stóp a także leczenie złamań, ran i hemoroidów. Stosował balneoterapię w leczeniu chorych. Wprowadził dietę i higienę jako środki zapobiegające chorobom. Uważał, że środowisko i klimat wpływa na stan zdrowia i kondycję człowieka.
Asklepiejon położony na malowniczym wzgórzu to najważniejsze stanowisko archeologiczne na wyspie. Zabudowania podzielone są na 4 poziomy zwane „andria”.
Pierwszy – pokazuje ruiny rzymskich budowli z I wieku naszej ery.
Drugi poziom to miejsce gdzie była szkoła medyczna.
Trzeci – tam była świątynia Eskulapa.
Czwarty poziom zbudowany w II wieku p.n.e. zawierał świątynie w stylu doryckim z izbą chorych.
W samym centrum miasta Kos rośnie platan zwany „Drzewem Hipokratesa”, pod którym – według tradycji- Hipokrates nauczał.
Inne historyczne obiekty to: Świątynia Afrodyty, Świątynia Herkulesa, Meczet Hassana Paszy, Świątynia Dionizosa, Odeon.
Na wyspie warto zwiedzić ruiny zamku Antimachia wzniesionego przez joannitów w XIV wieku. Warto również skorzystać z naturalnych wód termalnych np. Embros Therma (12 km od Kos).
Woda morska miesza się z termalną, w powietrzu unosi się zapach siarki. Jest gorąco więc latem lepiej jest korzystać z tej atrakcji nocą.
Najpiękniejsze i niezapomniane zachody słońca można podziwiać w wiosce Zia położonej na zboczu góry Dikeos. Ważne jest dobre zaparkowanie samochodu, bo wszyscy będą wracać w tym samym czasie.
Będąc na Kos warto odwiedzić okoliczne wysepki np. Pserimos, która stanowi odskocznię od gwarnych miast czy kurortów. Plaże wyróżnia niezwykle miękki i przyjemny w dotyku piasek oraz możliwość nurkowania w krystalicznie czystej wodzie. Roślinność jest uboga. Mieszka tam kilkadziesiąt osób.
Są w okolicy wysepki gdzie nie ma stałych mieszkańców.
Atrakcje znajdują się również na wulkanicznej wyspie Nisiros (średnica ok. 8km). Ogromna dziura w ziemi to oko aktywnego „zielonego wulkanu” czyli Krater Stefana. Można schodzić do jego środka , zachowując rygory bezpieczeństwa. Jest ekstremalnie gorąco. Stolicą wyspy jest portowe miasto Mandraki. Tu można zobaczyć typowe białe greckie domy z niebieskimi akcentami. Uwagę zwracają efektownie pomalowane drzwi, okiennice, balkony. Patronem wyspy jest święty Nikita. Znajdują się tu 4 monastery greckiego kościoła prawosławnego. Największy to klasztor Panagia Spiliani usytuowany na górze Ambelos, który został zbudowany pod murami zamku joannitów (zajęli wyspę w 1315 r).
Tradycyjnym napojem Nisiros jest sumada, napój bezalkoholowy o smaku migdałowym, lub alkoholowy z dominantą anyżu.
Na sąsiedniej wysepce Jali połowy macicy perłowej i zbiory pumeksu stanowią główne źródło dochodu wyspiarzy (kilkanaście osób).
Pani dr Anna Żurek zachęcała do wyjazdu do Grecji gdzie można zwiedzić wiele urokliwych miejsc.
Słuchacze UTW z zainteresowaniem wysłuchali wykładu pani dr Anny Żurek i sądzę, że już czekają na następne spotkanie.
Notatkę z wykładu sporządził: Henryk Duda
Kryzys klimatyczny- czy to moja sprawa
W środę 11.01.2022 r. pogadankę na temat „Kryzys klimatyczny- czy to moja sprawa” wygłosiła pani redaktor Dominika Szczawińska, publicystka, dziennikarka Radia eM.
W okresie od 31.10.2021 do 12.11.2021 odbył się Szczyt Klimatyczny ONZ w Glasgow (COP 26). Daje on szansę na zatrzymanie wzrostu temperatury atmosfery na poziomie 1,9 stopnia C do roku 2100, w stosunku do początku epoki przemysłowej .
To ciągle zbyt mało, aby spowodować, zatrzymanie wzrostu średniej temperatury w granicach 1,5 stopnia C (porozumienie państw sygnatariuszy konwencji klimatycznej ONZ, które weszło w życie w 2020 roku). W opinii większości naukowców wymagać to będzie zerowej emisji dwutlenku węgla do roku 2050.
Poprzednie szczyty klimatyczne, niestety nie spełniły pokładanych w nich nadziei. Zabrakło zdecydowanych działań na szczeblach rządowych, a edukacja społeczna jest słaba.
Wzrost temperatury w latach 2022-2040, może spowodować migrację ok. 200 mln ludzi z południowej półkuli na północną, ponieważ życie w wielu miejscach globu (szczególnie Afryka, Ameryka Południowa) okaże się niemożliwe. Jest to duże wyzwanie dla rządów Europy, USA.
Na taką skalę migracji świat nie jest obecnie przygotowany.
Wielkim problemem jest to że za 70% emisji do atmosfery odpowiada ok. 300 globalnych korporacji. Rządy poszczególnych krajów mają często niewielki wpływ na to by działały one pro-ekologicznie. Firmy te dbają o swój PR i często używają hasła „zielony” lecz ich działania są często pozorne i jest to „greenwashing” – ekościema.
Szeroko prowadzone badania na świecie dały bardzo smutne wyniki – 46% ankietowanych twierdzi,że nie ma żadnego kryzysu klimatycznego. Widać z tego jak ważna jest edukacja zarówno dzieci jak i dorosłych.
Obecnie na ekrany kin weszła amerykańska, apokaliptyczna komedia McKaya „Nie patrz w górę” o skutkach uderzenia w Ziemię komety (kilometrowe tsunami). Film pokazuje działania polityków, ich marne kompetencje i brak reakcji na kryzys, choć w przerysowany sposób.
Jak bardzo jesteśmy nieprzygotowani na wyzwania, pokazała fala upałów we Francji kilka lat temu, która w samym Paryżu, spowodowała śmierć kilu tysięcy osób.
Encyklika papieża Franciszka „Laudato si” (Pochwalony bądź) to ważny głos w sprawie ochrony środowiska. Ukazuje ona psucie klimatu jako formę degradacji środowiska przyrodniczego, która jak zwykle najdotkliwiej godzi w ubogich i najbardziej bezbronnych.
Wyzwania są olbrzymie i w końcu trzeba zacząć realizować postulaty naukowców. Chodzi o przebudowę systemu społeczno-gospodarczego w oparciu o nową infrastrukturę energetyczną.
Te działania naruszą wiele grupowych interesów, narzucą zmiany w stylu życia. Ograniczenia konsumpcji dotkną najbardziej zamożne społeczeństwa. Bez aktywnego ograniczenia emisji przez głównych trucicieli tj. głównie USA, Chiny i Indie nie ma szans na pozytywne skutki walki
z ociepleniem klimatu, dla naszych dzieci i wnuków.
Notatkę z pogadanki przygotował: Henryk Duda
PS
Zachęcam zainteresowanych tematem do przejrzenia artykułu „Rachunek za ratunek” Edwina Bendyka „Polityka” nr 46 z 2021 r.
Wyprawa na Spitsbergen
W środę 10.11.2021 r. wysłuchaliśmy wykładu ks. dr Stanisława Puchały pt. „Wyprawa na Spitsbergen”.
Spitsbergen to największa wyspa Norwegii (ok.38000 km2) położona w archipelagu Svalbard na Morzu Arktycznym. Stolicą jest Longyearbyen (ok. 2000 mieszkańców).
Jest to ośrodek wydobycia węgla kamiennego, centrum turystyki i jest port lotniczy.
Profesor Uniwersytetu Śląskiego Jacek Jania (geomorfolog, światowej klasy badacz lodowców ) zaprosił ks. dr St. Puchałę do wzięcia udziału w wyprawie na Spitsbergen. Wyprawa statkiem „Horyzont” przy zmiennych warunkach atmosferycznych dostarczyła uczestnikom wielu przeżyć. Wykonanie nawet prostych czynności przy ostrym kołysaniu było utrudnione. Choroba morska nie dosięgła ks. prałata, ale niektórzy studenci bardzo się męczyli. Po dwóch tygodniach statek zacumował w Zatoce Białych Niedźwiedzi ok. 200m od brzegu. Rozpoczął się wyładunek zaopatrzenia dla zespołu badaczy mieszkających w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund im. Stanisława Siedleckiego (77 stopni N). Uczestnicy wyprawy (w tym studenci U.Ś.) znaleźli się na stałym lądzie.
We wrześniu Spitsbergen był zielony – trawy, porosty, krzewy (drzew brak). Lodowców też tam oczywiście nie brakuje. Uczestnicy wyprawy oglądali lodowce, jadąc saniami motorowymi. Ksiądz prałat pomagał w pracach przy kamerach i jednocześnie pełnił rolę obstawy p. profesora (karabin w wyposażeniu), ze względu na niedźwiedzie. W razie wędrówek pieszych należy zwracać baczną uwagę na zdradliwe szczeliny w lodowcu. Badacze używają specjalnego sprzętu w czasie prac na zewnątrz stacji , przed wpadnięciem do szczeliny i w czasie pływania na łodziach (kombinezony).
Można podziwiać wspaniałe krajobrazy wyspy: góry (Hornsundtind – 1430m), lodowce, olbrzymie kryształy lodu zmieniające kolory o zachodzie słońca.
Noc polarna trwa tam od końca października do połowy lutego. Przebywanie w terenie nienaruszonym przez człowieka budzi zachwyt.
W dzień urodzin prelegenta na niebie pojawiła się zorza polarna. Jest to spektakl, jaki trudno porównać do czegokolwiek innego. Fotografia w pełni nie pokazuje tego cudu natury.
Na wyspie mając trochę szczęścia można zauważyć renifery, białe niedźwiedzie i pardwy (udało się trafić na stado kilkunastu tych białych, w zimie, ptaków).
W pamięci na pewno pozostaną msze święte odprawiane przy krzyżu na półwyspie Wilczka, tradycyjnym miejscu modlitwy polarników. Nie obyło się bez spowiedzi dla wszystkich chętnych, a niektórzy spędzą w stacji polarnej całą zimę.
Obiektem badań glacjologicznych od wielu lat jest pobliski Lodowiec Hansa. Prowadzone są pomiary dynamiki zmian lodowców i obserwacje grubości pokrywy śnieżnej.
Lodowiec w ciągu 30 lat cofnął się o około 3km. W innym miejscu w ciągu 12 lat lodowiec o grubości 20 m zniknął.
Stacja Hornsund jest jedyną stacją polskiej sieci sejsmologicznej zlokalizowaną poza obszarem Polski. Prowadzone są tam również badania meteorologiczne, jonosferyczne, środowiskowe.
Powrót statkiem Horyzont do Longyearbyen to ponowne kołysanie. Potem tylko krótkie zwiedzanie miasta i powrót do kraju samolotem.
Obecnie temperatura w Arktyce podnosi się o około 1 stopień na dziesięć lat. Ten proces wydaje się nieodwracalny. Jest wiele przyczyn, które wpływają na ocieplenie klimatu. Jednym z najważniejszych jest rozbuchana konsumpcja. Jeżeli jej nie ograniczymy to walka z ociepleniem może mieć marne efekty. Z zaciekawieniem wysłuchałem wykładu ks. dr Stanisława Puchały, który kolejny raz odwiedził UTW w Świętochłowicach.
Sądzę, że będziemy mieli okazję do następnego spotkania.
Notatkę z wykładu sporządził Henryk Duda
Religia rzeki Gangi
W środę 03.11.2021r. wykład pt. „Religia rzeki Gangi” wygłosiła pani mgr Danuta Orlewicz, która pracowała jako przewodnik wycieczek w Indiach.
Ganga – bogini uosabiająca rzekę Ganges zstąpiła z nieba a Śiwa rozdzielił Gangę na siedem rzek (Ganges z dopływami) , aby mogła przybyć na Ziemię nie wyrządzając szkód w postaci katastrofalnych powodzi. Jako bogini ( w jednej ręce trzyma tabliczkę z liczbą 108 – liczba Śiwy a w drugiej kwiat lotosu) często przedstawiana jest na swym wierzchowcu, makarze.
Makara – w mitologii indyjskiej to stwór wodny z paszczą krokodyla i ogonem ryby, może mieć dwie lub cztery łapy.
Ganges – rzeka w Azji długości ok. 2700 km, przepływająca przez Indie i Bangladesz. Jego źródła są w Himalajach (topniejące lodowce) a ujście to Zatoka Bengalska będąca częścią Oceanu Indyjskiego. Rzeka cechuje się dużymi wahaniami poziomu wód, nawet do 15 m. Ganges uważany jest przez wyznawców hinduizmu za rzekę świętą. W 1985r. opracowano międzynarodowy 10-letni plan ratowania rzeki (Ganga Action Plan) zakończony niepowodzeniem. Od tego czasu zbudowano wiele oczyszczalni i osiągnięto miejscowe sukcesy. Rzece pomagają endemiczne bakteriofagi, które zatrzymują procesy gnilne. Bank światowy przeznaczył 1mld dolarów na ratowanie Gangesu.
Ganges z Brahmaputrą tworzą największą na świecie deltę ( ponad 80000 km2).
Indie – państwo położone w Azji Południowej o powierzchni 3287 tys. km2. Liczba ludności to ok. 1,38 mld. Indie to parlamentarna republika federalna podzielona na 28 stanów i 7 terytoriów. Języki urzędowe to hindi i angielski, dodatkowo 21 języków uznanych za oficjalne w poszczególnych stanach.
Główne wyznania to:
hinduiści – 80,5%
muzułmanie – 14,4%
chrześcijanie – 2,5%
buddyści 1,1%.
W Indiach poczucie sacrum i profanum jest obecne szczególnie mocno. Liczy się wyłącznie doświadczenie. Dlatego tak ważne jest posiadanie guru.
Guru – nauczyciel (przewodnik,”ten który prowadzi z ciemności do świata”). Dla dzieci pierwszymi guru są rodzice. Uczniów z guru łączy więź intelektualna i duchowa.
Traktat Gurugita opisuje cechy oraz właściwą relację pomiędzy uczniami a guru. Traktaty wymieniają osiem rodzajów guru o coraz wyższych umiejętnościach i coraz bardziej boskiej randze. Bardzo istotnym elementem nauczania jest stawianie pytań i analiza odpowiedzi.
Ludzie sami oceniają takich nauczycieli. Czasem ludzie uważają, że osiągnęli duchową doskonałość (na pewnym poziomie) i odchodzą do innego guru.
Potocznie mianem guru określa się założyciela i charyzmatycznego lidera sekty, który poprzez psychomanipulacje podporządkowuje sobie jej członków. Przez członków bywa obdarzany szacunkiem i nabożną czcią.
W religiach obserwujemy proces od budowli sakralnej (kościoła) do świątyni wewnętrznej. Świątynie w Indiach pustoszeją ale bramini zawsze budowali świątynię wewnętrzną. Religia pomaga przetrwać. Bogowie są wśród nas, wszystko jest w zasięgu naszej ręki. Świętość jest drugą stroną profanum (tego samego medalu). Dlatego przed sacrum nie stajemy na baczność.
W Indiach pomieszanie z poplątaniem to mleko z wodą. Jednak w mitologii indyjskiej biały łabędź potrafi wypić z tej mieszaniny samo mleko (czyli jednak jest to możliwe). Historycy w Indiach nie cieszą się szacunkiem (znaczeniem). Hindus uważa, że jeżeli coś się zdarzyło to my to od razu mitologizujemy. Dlatego tak trudno o zeznania np. świadków wypadku. Po co to robić, jeżeli każdy z świadków może zeznać co innego.
Prowadząca wspomniała o Matce Teresie z Kalkuty (Agnes Gonxha Bojaxiu, albanka) która w 1928 wstąpiła do Instytutu Błogosławionej Dziewicy Maryi i została misjonarką. Śluby wieczyste złożyła w 1937 r. i wyznaczono ją na stanowisko dyrektorki szkoły dla Bengalek.
W 1948 r. uzyskała zezwolenie na opuszczenie zakonu loretanek. Pracę misyjną z ubogimi ze slumsów rozpoczęła w sierpniu 1948 r. W 1952 r. Matka Teresa otworzyła swój pierwszy dom dla umierających w Kalkucie. Z pomocą urzędników indyjskich przemieniła opuszczoną hinduistyczną świątynię w Dom Czystego Serca Kalighat – darmowe hospicjum dla ubogich. Wkrótce misjonarka otworzyła dom dla chorych na trąd „Shanti Nagar”czyli „Miasto Pokoju”. Misjonarki Miłości założyły w Kalkucie kilka klinik dla trędowatych, zaopatrując chorych w lekarstwa i żywność.
W 1955 r. Matka Teresa otworzyła Dom Dzieci Nieskażonego Serca jako schronienie dla bezdomnych sierot i bezdomnej młodzieży. W latach sześćdziesiątych w całych Indiach otwierane były hospicja , domy dziecka i domy dla trędowatych. W późniejszych latach Matka Teresa rozszerzyła zgromadzenie na cały świat. Zmarła we wrześniu 1997 r.
Były sekretarz ONZ Javier Perez de Cuellar powiedział ”Ona jest Organizacją Narodów Zjednoczonych. Ona jest pokojem na świecie”.
Podczas uroczystej mszy świętej w Watykanie 04.09.2016 r. Matka Teresa z Kalkuty została ogłoszona świętą.
Hindusi byli zdziwieni procesami beatyfikacji i kanonizacji twierdząc że były niepotrzebne bo przecież wszyscy w Indiach od ponad 30 lat wiedzą, że ona jest święta.
Każdy Hindus daje kilka procent dochodów na potrzeby wspólnoty. W Indiach nie ma szpitali psychiatrycznych. Państwo na potrzeby służby zdrowia przeznacza ok. 1% PKB.
Hindusi cenią rytuał i obchodzą wiele świąt.
Najbardziej znane to:
Diwali – Święto Światła, przypada na przełom października i listopada. Kojarzone jest z kultem Lakszmi – bogini szczęścia i pomyślności. Miasta toną w iluminacjach, fajerwerki są wszechobecne.
Holi- Święto Radości, obchodzone wiosną, którego bohaterami są Kriszna i Wisznu. Dzień ten uznawany jest za święto płodności i nieskrępowanej seksualności. Tradycja nakazuje oblewanie się barwioną wodą albo obrzucanie kolorowym pudrem.
Kumbh Mela- Święto Dzbana – największa i najsłynniejsza pielgrzymka Hindusów odbywająca się co 3 lata na przemian w miastach Allahabad, Haridwar, Nasik i Ujjain. Kumbh Mela dla Hindusów znaczy tyle ile pielgrzymka do Mekki dla muzułmanów. Kąpiel w świętej rzece zmywa wszystkie grzechy i daje wyzwolenie.
Pani mgr Danuta Orlewicz pokazała nam filmik z obchodów tego święta . Musi budzić szacunek sprawna organizacja kąpieli w rzece olbrzymich rzesz ludzi.
Ganesa Chaturthi- upamiętniające narodziny Ganesi- boga z głową słonia. Na cześć bóstwa eksplodują petardy, a każda rodzina kupuje gliniany posążek Ganesi. W ostatnim dniu uroczystości figurki wędrują w pochodzie ulicami miast, a następnie zostają uroczyście zatopione w rzece lub stawie.
Hindusi nie okazują zdenerwowania i nie lubią głośnego oburzania się. Nawet jeżeli my mamy istotny powód do rozdrażnienia (z ich winy), są zdziwieni naszą ostrą reakcją.
Z ciekawością wysłuchałem najdłuższego w ciągu ostatnich 4 lat wykładu.
Notatkę z wykładu przygotował : Henryk Duda
Amerykański świat sztuki. Początek
W środę 27.10.2021 r. wykład pt. „Amerykański świat sztuki. Początek” wygłosiła pani dr Barbara Lewicka, pracownik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
W 1805 r. Wilson Peale, Rembrandt Peale i Wiliam Rush założyli pierwszą w USA Akademię Sztuk Pięknych w Pensylwanii (Filadelfia). Zwiedzający mieli możliwość oglądania dziel malarstwa europejskiego oraz kopii rzeźb. Poniedziałki były zarezerwowane dla kobiet i wtedy ze ścian galerii usuwano wszystkie gipsowe akty.
Później rolę wiodącą przejął Nowy Jork gdzie w 1826 r. utworzono „The National Academy of The Arts of Design”) – od 1942r. działa na Manhattanie pod adresem 5 Aleja i 89 Ulica.
Na przełomie XIX i XX wieku malarstwo w USA nie miało wybitnych przedstawicieli.
Zajmowali się oni głównie pejzażem, byli inspirowani romantyzmem. W połowie XIX wieku utworzyli Hudson River School (Thomas Cole, Sanford Robinson Gifford, Albert Fitch Bellows itd.). Ich obrazy przedstawiały dolinę rzeki Hudson i okolice.
Malarstwo amerykańskie było kilkadziesiąt lat za europejskim. Amerykańskie elity kupowały obrazy europejskie a malarze miejscowi mieli duże trudności ze znalezieniem kupców na swoje prace.
Finansista amerykański J.P. Morgan był wielkim kolekcjonerem sztuki europejskiej (przekazał swoją kolekcję Metropolitan Museum of Art. Przekazał również oryginalny list Marcina Lutra władzom niemieckim. Ważną rolę w dziedzinie sztuki odegrały rodziny Vanderbilt i Rockefeller.
Powstające galerie sztuki również nie interesowały się dokonaniami amerykańskich artystów. Wyjątkiem była galeria Wiliama Macbetha założona w 1892 r. w Nowym Jorku oraz Kluby Dżentelmenów i Kluby Dam, które były przychylnie nastawione do artystów z USA.
Tradycja akademicka w Ameryce popierana przez elity, całkowicie ignorowała sztukę współczesną.
Malarstwo klasyczne było najważniejsze. Obraz który namalował Thomas Eakins „The Gross Clinic” (1875) nie został dopuszczony do wystawy bo przedstawia scenę nieobyczajną.
W 1902 r. Alfred Stieglitz założył amerykańskie stowarzyszenie fotografów piktoralistów
Foto-Secesja. Piktoraliści posługiwali się nieostrościami, zmiękczeniami obrazu, bogatymi efektami światłocieniowymi. Celem było doprowadzenie do uznania fotografii za jedną z dziedzin sztuki.
Wystawiali swoje prace w małej galerii przy 5 Aleji nr 291. Żoną Stieglitza została Georgia O’Keeffe, najbardziej znana w USA malarka (kwiaty, skały, muszle, kości zwierząt, krajobrazy).
Odpowiedzią na działania akademików był Aschan School – ruch artystyczny rozwijający się w pierwszych dekadach XX wieku w USA.
Założycielem był Robert Henri a siedzibą Nowy Jork. Jądro grupy stanowili George Luks , Wiliam Glackens, John Sloan i Everett Shinn. Tworzyli sztukę (realizm) zajmującą się życiem codziennym, starali się uchwycić ulotną chwilę, przywiązywali uwagę do szczegółu.
W 1907 r. z wystawy organizowanej przez National Academy of Design zrezygnował R. Henri po odrzuceniu przez jury prac jego kolegów. Do grupy dołączyło trzech kolejnych artystów:
impresjonista Ernest Lawson, symbolista Arthur Bowen Davies i postimpresjonista Brazil Prendergast. Tak powstało ugrupowanie The Eight (Ośmiu).
Przedstawiali miasta jako twory ciemne, chaotyczne, wypełnione postaciami z marginesu (ulicznicy, prostytutki) w przeciwieństwie do artystów francuskich.
Wystawa The Eight została otwarta 3 lutego 1908 r w Macbeth Gallery w Nowym Jorku. Okazała się ona kamieniem milowym w historii sztuki amerykańskiej (odniosła sukces frekwencyjny
i finansowy) przełamując monopol National Academy i torując drogę przyszłym wystawom sztuki nowoczesnej w Ameryce.
Członkowie grupy pomagali w zorganizowaniu wystawy International Exhibition of Modern Art (Armory Show) 17 lutego 1913 r.. Odwiedziło ją 300 tysięcy gości, a wystawiono na niej 1300 prac.
Zaprezentowano na niej po raz pierwszy dzieła europejskiego modernizmu – obrazy (Pablo Picasso, Henri Matisse, Marcel Duchamp – „Akt schodzący po schodach”itd).
Amerykanie zauważyli , że nadal są kilkanaście lat za artystami europejskimi.
W latach 1913-1923 powstało w USA około 100 nowych galerii sztuki.
Nieco później stworzone zostało Museum of Modern Art (1929 r.) w Nowym Jorku przez Abby Rockefeller wraz z dwiema przyjaciółkami Lillie Bliss i Mary Quinn Sullivan.
Jednym z najważniejszych artystów XX wieku był Edward Hooper (1882-1967, malarz, grafik, ilustrator), który wspaniale pokazał na swoich obrazach: alienację, ludzi zagubionych, samotnych, obojętnych wobec siebie i przygnębiający pejzaż miejski (Automat, Pokój w Nowym Jorku, Biuro w nocy, Nocne marki – „Nighthawks”, Poranne słońce). Jego obrazy mają niemal metafizyczny charakter.
Max Weber (urodzony w Białymstoku) modernista, pionier kubizmu w USA przełożył europejską estetykę na całkowicie amerykański styl.
Twórcy za oceanem poczuli wiatr w żagle i w drugiej połowie XX wieku Nowy Jork został światowym liderem sztuki współczesnej.
Z zainteresowaniem wysłuchałem wykładu pani dr Barbary Lewickiej i już cieszę się na kolejne spotkanie, które lepiej pozwoli mi poznać świat sztuki.
Notatkę z wykładu przygotował Henryk Duda
COVID 19 i neurolog
W środę 20.10.2021 r. wysłuchaliśmy wykładu
pani dr Katarzyny Stanek (neurolog i pediatra) pt. „COVID 19 i neurolog”.
Pani doktor krótko przedstawiła ilość zachorowań i zgonów w skali świata i dla Polski.
Następnie omówiła objawy neurologiczne choroby (inwazja przebiega najczęściej drogami nerwów obwodowych). Szerzej przedstawiła stany neurologiczne w przebiegu COVID 19.
Następnie przeszła do omówienia powikłań jakich doświadczają pacjenci zakażeni wirusem.
Mogą się one utrzymywać nawet kilka miesięcy po wyzdrowieniu. Powikłań doświadczają zarówno młodzi jak i starsi ozdrowieńcy.
Nieco szerzej omówiono mgłę mózgową (brain fog):
– czym jest mgła mózgowa?
– objawy mgły mózgowej po COVID 19
– leczenie.
Rehabilitacja po COVID 19.
Ministerstwo Zdrowia określiło warunki jakie musi spełniać program rehabilitacji pacjentów po chorobie.
Na koniec wykładu pani dr Katarzyna Stanek podkreśliła znaczenie szczepień przeciwko
COVID 19 i zachęciła do stosowania się do obowiązujących w danym momencie obostrzeń sanitarnych (częste mycie rąk, zakładanie maseczek wewnątrz pomieszczeń, w środkach komunikacji itp.).
Od kwietnia 2021 r. trwają badania amantadyny w kilku ośrodkach w Polsce. Wyników badań do tej pory nie ogłoszono. Pozostaje czekać czy amantadyna może znaleźć zastosowanie jako lek (wspomagający) w terapii pacjentów chorych na COVID 19.
W przypadku tej choroby na wiele pytań brakuje odpowiedzi.
Opracował: Henryk Duda
Inauguracja roku akademickiego 2021/2022
Serdecznie zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć autorstwa Pana Antoniego Witwickiego z Inauguracji roku akademickiego 2021/2022. Aby powiększyć zdjęcie należy na nie kliknąć.
Autor zdjęć: Antoni Witwicki
10 lecie UTW w Świętochłowicach