W dniu 26.04.2024 słuchacze UTW w Świętochłowicach wzięli udział w spotkaniu
z dr Janem Olbrychtem – eurodeputowanym czterech kadencji nt.: „Unia Europejska wobec nowych wyzwań”.

Spotkanie odbyło się w sali konferencyjnej OSiR Skałka.
Jan Olbrycht jest doktorem socjologii, w latach 1990-1998 był burmistrzem Cieszyna,
a w latach 1998-2002 Marszałkiem Województwa Śląskiego.

W Unii Europejskiej (2004-2024) był wicekoordynatorem  Komisji ds. budżetu
z ramienia Europejskiej Partii Ludowej. W 2018 roku został głównym negocjatorem Parlamentu Europejskiego w sprawie Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027. Kierował intergrupą URBAN, jest monitorowanie przepisów europejskich dotyczących miast.

W latach 2007, 2014, 2018 otrzymał MEP Awards – Nagroda dla Posła Roku.

W 1952 r. na mocy  traktatu ustanowiono Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (6 państw).

W marcu 1957 roku sześć państw Europy Zachodniej podpisało Traktaty Rzymskie, które powoływały do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

W 1987 roku wszedł w życie Jednolity Akt Europejski (przygotowanie do członkostwa Portugalii i Hiszpanii oraz przyspieszenie procesu decyzyjnego w ramach przygotowań do jednolitego rynku).

W 1993 roku wszedł w życie (po referendach w 12 krajach członkowskich) traktat
z Maastricht, powołujący Unię Europejską. Określono w nim ramy i harmonogram dochodzenia do Unii Gospodarczej i Walutowej. Rozszerzono zakres wspólnej polityki
o edukację, ochronę zdrowia, kulturę, sieci transeuropejskie i ochronę konsumenta.

Traktat z Amsterdamu podpisano w październiku 1997 (wszedł w życie w maju 1999) nadał UE możliwości zlecania Unii Zachodnioeuropejskiej misji różnego typu: humanitarnych, ratowniczych, po działania zbrojne.

Traktat z Nicei to umowa międzynarodowa podpisana w lutym 2001(wszedł
w życie w lutym 2003 roku). Daje on przewodniczącemu Komisji prawo do przydzielania komisarzom zakresu kompetencji i do zmiany ich podziału w trakcie kadencji. Traktat określa cele UE, zasady funkcjonowania instytucji UE, sposób podejmowania decyzji oraz relacje między UE, a państwami członkowskimi.

Przed Unią Europejską pojawiają się nowe wyzwania: ochrona zdrowia, zakup szczepionek w pandemii, wspólne badania nad rakiem.

Unia szybko zareagowała na pandemię. Ostatecznie zdecydowano się powierzyć zamówienia szczepionek – wraz z unijnymi pieniędzmi- wyłącznie Komisji (zarzucano jej zbytnią rozrzutność, ale do wewnątrzunijnej wojny cenowej o szczepionki nie doszło. W żadnej innej strukturze bogate państwa nie oglądałyby się na te biedniejsze – po prostu wykupiłyby dostępne specyfiki powyższych cenach. Utworzono unijny fundusz pandemiczny, o wartości 750 mld euro, przeznaczony (w ramach Krajowych Planów Odbudowy) na rozmaite inwestycje.

Obecnie ważnym tematem jest wspólna obrona. Gospodarki krajów Unii  muszą się przestawić na gospodarkę wojenną. Aby współpraca  w ramach NATO była prawidłowa, poszczególne kraje powinny przeznaczać min. 2% PKB na obronę (Polska przeznacza prawie 4%). Rządy muszą zagwarantować zakup broni na wiele lat. Należy dbać
o własny przemysł obronny, a nie tylko dokonywać zakupów na zewnątrz.

Unia rozszerzała się. Do UE może wstąpić każde demokratyczne państwo europejskie, które o to poprosi i zostanie zaakceptowane.

W 1973 roku do 6 państw założycieli dołączyły: Dania,  Irlandia i Wielka Brytania.
W 1981 członkiem UE została Grecja, a w 1986 Hiszpania i Portugalia.
Następne rozszerzenie miało miejsce w 1995 roku, kiedy w skład UE weszły: Austria, Finlandia i Szwecja.

Polska wraz z 9 innymi państwami została członkiem UE w 2004 roku.

W 2007 dołączyły do UE Bułgaria i Rumunia, a w 2013 roku Chorwacja. Chorwacja aby zostać przyjęta do UE musiała przesunąć granicę ze Słowenią o 100m, co spowodowało, że Słowenia odzyskała dostęp do morza.

W 2020 roku wystąpiła z UE Wielka Brytania.

Unia Europejska zajmuje obszar ok. 4,23 mln km2, gdzie mieszka ok. 448mln ludzi
w 27 krajach W Parlamencie Europejskim obowiązują 24 języki urzędowe – co jest bardzo kosztowne.

Każdy kto wstępuje do UE musi zaakceptować istniejący stan prawny. Dopiero po wstąpieniu może dyskutować. W UE bez przerwy dyskutuje się i uzgadnia nowe rozporządzenia. Pewne sprawy trzeba czasem przegrać aby wygrać ważniejsze, praca w Unii polega na nieustannych negocjacjach.

Aktualnie już ok. 80% PKB Unii pozostaje w strefie euro. Polska powinna powoli zmierzać do strefy euro.

Najważniejszymi instytucjami Unii Europejskiej są:

1. Rada Europejska – obraduje w Brukseli; w obradach RE biorą udział premier lub prezydent (kanclerz) kraju członkowskiego. Zadaniem Rady jest wyznaczanie priorytetów i ogólnego kierunku polityki Unii Europejskiej. Spotkania Rady Europejskiej kończą się wydaniem specjalnego komunikatu, który musi być przyjęty jednomyślnie.

Spotkania RE prowadzi przewodniczący, którym w latach 2014-2019 był Donald Tusk

2. Rada Unii Europejskiej

W skład RUE wchodzą ministrowie ze wszystkich państw członkowskich UE. Rada koordynuje politykę unijną i bierze udział w stanowieniu prawa oraz w uchwalaniu budżetu. Rada obraduje w Brukseli i Luksemburgu.

3. Komisja Europejska

W jej skład wchodzą komisarze, po jednym z każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Jej członkowie są niezależni od rządów krajowych

 4. Parlament Europejski

Obecnie  w Parlamencie Europejskim zasiada 705 posłów wybranych w 27 państwach.
Przy dalszym rozszerzaniu UE zasada jednomyślności jest nie do utrzymania. Toczą się w tej sprawie negocjacje.

Dla Polski wstąpienie do UE oznacza, że w ciągu 20 lat członkostwa otrzymaliśmy 235mld euro, a wpłaciliśmy 78 mld euro (zysk netto dla Polski to 157 mld euro.

Pan dr Jan Olbrycht zakończył interesujące spotkanie zapewnieniem, że chętnie podejmie rolę naszego wykładowcy w kolejnym roku naszej działalności.

Notatkę opracował: Henryk Duda
źródło zdjęcia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Olbrycht_(polityk)#/media/Plik:Jan_Olbrycht_Sejm_2015.JPG