W dniu 03.04.2024 r. wysłuchaliśmy wykładu ks. dra Stanisława Puchały: „Historia biblijna”.

Temat niezwykle obszerny, dlatego wykładowca przedstawił z konieczności, skrótowo kilka ważnych zagadnień.

Zgodnie z  kalendarzem żydowskim, stworzenie świata nastąpiło w październiku 3761 p.n.e., stąd w roku 2024 trwa 5784/5785 rok.  Stworzenie świata i człowieka zapisane
w biblii w Księdze Rodzaju, w rozdziałach 1-2 ma wartość opisową, a nie naukową.

W związku pierwszych ludzi Adama i Ewy urodziło się trzech synów: Kain (uprawiał ziemię), Abel (pasterz owiec) i  Set.

Jahwe widział jak niegodziwie żyli ludzie na ziemi i żałował, że stworzył człowieka. Tylko Noe znajdował upodobanie w oczach Jahwe. Pan postanowił zniszczyć wszystkie istoty żywe za wyjątkiem Noego, któremu kazał zbudować arkę, aby uchronił się przed potopem.

Do arki wszedł Noe, jego trzech synów Sem, Jafet i Cham, żona Noego i trzy żony jego synów. Wprowadzono też wszystkie gatunki zwierząt, bydła, płazów i ptaków (po parze z każdego gatunku). Ulewa trwała przez czterdzieści dni. W siódmym miesiącu arka osiadła na górze Ararat. Od synów Jafeta wywodzą się ludy rozsiane na wyspach
w tamtej okolicy. Od synów Chama wywodzą się mieszkańcy Etiopii, Egiptu, Put
i Kanaanu. Z Etiopii wywodzi się Nimrod (legendarny myśliwy i władca Mezopotamii). Od Sema, ojca Hebrajczyków wywodzą się ludy semickie zamieszkujące w starożytności Bliski Wschód. Synem Teracha był Abraham (Abram -”kochający ojciec”) pierwszy
z hebrajskich patriarchów urodzony w Ur Chaldejskim. W Ur panował politeizm i była niespokojna sytuacja z powodu konfliktu autochtonów i amoryckich imigrantów. Pan kazał Abramowi  opuścić Ur. Abram wraz z żoną Sarą (Saraj) i bratankiem Lotem udali się do Kanaanu. Tam panował głód więc udali się do Egiptu. Żona Abrama – Sara, była piękna, więc aby uratować swoje życie kazał jej mówić, że jest jego siostrą. Sarę zabrano na dwór faraona. Jahwe zesłał plagi na faraona i cały jego dom, z powodu zabrania Sary, żony Abrama. Faraon wydalił z Egiptu Abrama z żoną (wszystkich Hebrajczyków) z całym dobytkiem. Abram i Lot osiedli w Betel. Kraj był za mały, aby ich obu utrzymać ze względu na duże stada owiec i wołów, które posiadali. Wtedy Lot wybrał sobie dolinę Jordanu i ruszył ku Wschodowi. Abraham dostał od Pana ziemie izraelskie.

Starszy syn Abrahama Izmael urodzony przez niewolnicę Hagar jest przodkiem plemion arabskich. Izaak urodzony przez uważaną za bezpłodną Sarę,  jest przodkiem Izraelitów i Edomitów.

Najbardziej pamiętnym zdarzeniem związanym z Izaakiem było złożenie go  na żądanie Jahwe w ofierze przez ojca na górze Moria. Anioł cofnął nakaz słowami „ Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego ! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna”.

Synami Izaaka i Rebeki byli bliźniacy Jakub i Ezaw. Ezaw został myśliwym. Bóg wybrał młodszego syna Jakuba i obdarzył go błogosławieństwem. Jakub zaproponował bardzo głodnemu Ezawowi aby sprzedał swoje pierworództwo za miskę soczewicy. Również ojcowskie błogosławieństwo Jakub uzyskuje podstępem od niedowidzącego ze starości Izaaka. Z powodu gniewu brata ucieka do Charanu gdzie poślubia Rachelę i Leę.

Jakub (Izrael) miał 12 synów z czterema kobietami. Od synów Jakuba wywodzi się 12 plemion Izraela, pomiędzy które została podzielona ziemia za czasów Jozuego. Jedynie plemię Lewiego, którego członkowie byli kapłanami, nie otrzymało własnego terytorium.

Najmłodszy syn Jakuba i Racheli, Józef był znienawidzony przez braci gdyż donosił ojcu, co o nich mówiono złego. Gdy przyszedł do nich, podczas wypasania owiec, za namową Judy sprzedali go w niewolę Izmaelitom, donosząc ojcu, że został zabity przez dzikie zwierzęta. Został jednak sprzedany przez braci do Egiptu, gdzie stał się niewolnikiem Putyfara (dowódcy straży przybocznej faraona). Żona Putyfara oskarżyła go fałszywie o gwałt, więc go uwięziono. Tam zasłynął trafną interpretacją snów współwięźniów. Gdy faraon miał we śnie wizję siedmiu krów tłustych i siedmiu chudych oraz siedmiu kłosach pustych i pełnych, przypomniano sobie o Józefie. Wezwano go na dwór, gdzie wyjaśnił, że krowy symbolizują lata dobrych zbiorów
i nieurodzajów, a powtórzony motyw oznacza, że stanie się niebawem. Faraon ustanowił Józefa zarządcą całego Egiptu. Podczas siedmiu lat dobrych zbiorów zgromadził duże zapasy, które sprzedawał w latach głodu.

Ojciec Józefa wysłał 10 synów do Egiptu w celu nabycia zboża.  Józef przebaczył braciom, następnie sprowadził całą rodzinę do Egiptu. W kilka lat po śmierci Józefa, Egipcjanie zaczęli ciemiężyć Izraelitów. Faraon kazał zabijać noworodki Izraelitów.

Mojżesz dziecko Amarama i Jochabeli urodziło się w ciszy, gdyż bóle porodowe były słabe. Po trzech miesiącach rodzice upletli kosz i puścili dziecko na rzekę, gdyż dłuższe ukrywanie zrobiło się zbyt niebezpieczne dla rodziny. Kosz wyłowiła Temutis córka faraona, co widziała siostra dziecka Miriam. Mojżesz jako dziecko był niezwykle urodziwy, więc nowa matka uczyniła go przyszłym następcą tronu. Mimo wygranej wojny z ludami Etiopii nastroje Egipcjan nie były mu przychylne. Uciekł do miasta Madiane i prowadził życie pasterza. Pewnego dnia udał się na górę Synaj i tam ukazał mu się Bóg w postaci krzaka, który płonął lecz się nie spalał. Nakazał Mojżeszowi wracać do Egiptu i przeprowadzić przez pustynię lud Izraela do Ziemi Obiecanej. Faraon nie chciał wypuścić Izraelitów i sprowadził na siebie gniew Boga w postaci plag. Pod ich naporem faraon wydał zgodę na odejście. Jednak wkrótce faraon zmienił zdanie i wysłał armię aby sprowadzić ich z powrotem. Bóg sprawił, że morze się rozstąpiło, Izraelici uciekli przez jego środek, pogoń zginęła w powracających na swe miejsce wodach. Po przybyciu na górę Synaj lud otrzymał od Boga 10 przykazań,
a Mojżesz spisał te prawa. Za szemrania przeciwko Mojżeszowi, Bóg skazał Hebrajczyków na czterdziestoletnią tułaczkę i oznajmił im, że dopiero ich synowie wejdą do Ziemi Obiecanej. 

Po śmierci Mojżesza, przywódcą Izraelitów został Jozue, który wprowadził ich do ziemi Kanaan i podbił ją.

Pierwszym królem Izraela (XI wiek p.n.e.) został Saul. Z aprobatą proroka Samuela objął władzę jako charyzmatyczny wojownik, który uwolnił plemiona izraelskie od dominacji sąsiadów (Filistynów i Ammonitów).

Saul uczynił Dawida (syn Jessego i Mikal) grajkiem na lirze (harfie) na swoim dworze. Pojawił się później wśród armii żydowskiej przygotowującej się do walki z Filistynami. Podjął wyzwanie wojownika Goliata i pokonał go.  Saul przyznał mu dowództwo armii w nadziei, że spotka go klęska. Przeliczył się więc próbował go zabić.

Po śmierci Saula Dawid udał się do Hebronu, gdzie został ogłoszony królem Judy, największego  z pokoleń Izraela. Królem całego Izraela został ok. 1008 p.n.e. Syjon uczynił swoją rezydencją, a z Jerozolimy stworzył główny ośrodek religijny i stolicę państwa.

Następnym królem został Jedidia (Salomon) syn Dawida i Batszeby. Panował w latach 973-935 p.n.e. Zasłynął jako budowniczy. W ciągu siedmiu lat wybudował świątynię (pierwsza świątynia jerozolimska). Jako pierwszy władca izraelski korzystał
z rydwanów. Stworzył izraelską flotę.

Salomon słynął ze swej mądrości. Rozsądził, której kobiecie oddać dziecko bo jest jego matką. Kazał rozciąć dziecko na dwie połowy aby każda kobieta otrzymała po połowie. Prawdziwa matka wolała oddać je rywalce, niż pozwolić, by poniosło śmierć.

W 586 p.n.e. wojska babilońskie Dowodzone przez Nabuchodonozora II  zdobyły
i splądrowały Jerozolimę. Pierwsze wysiedlenia Żydów do Babilonu rozpoczęły się 10 lat wcześniej, kiedy ten sam władca wtargnął do Jerozolimy, zrabował świątynny skarbiec i wysiedlił króla Jojakina.

Niewola babilońska kończy się w 538 p.n.e, kiedy król perski Cyrus wydał dekret pozwalający Żydom na powrót do siebie i odbudowę świątyni. W dziejach narodu wybranego rozpoczął się okres perski, który trwał do 332 p.n.e.

Gdy w Świątyni Jerozolimskiej Grecy zbudowali ołtarz ku czci Zeusa, Żydzi podnieśli bunt pod wodzą Judy Machabeusza. W 164 p.n.e Juda triumfalnie wkroczył do zdobytej Jerozolimy, dokonując ponownego poświęcenia odbudowanej Świątyni Jerozolimskiej.

Herod Wielki był królem Judei w latach 37 p.n.e. do 4 naszej ery, władcą Samarii, Jerozolimy, Jerycha. To on kazał pozabijać dzieci w Betlejem.

Powstanie Żydów w 66 r. przeciw rzymskiej opresji zostało przegrane. W 70 roku Tytus zrównał z ziemią Jerozolimę, a w 73 roku zdobył ostatni punkt oporu – Masadę.

Ostatni krotki okres żydowskiej niezależności to powstanie Bar Kochby w 132 roku. Trzy lata później zgodnie z rzymskim zwyczajem wojennym Wzgórze Świątynne zostało zaorane. Judea została przemianowana na Palestynę.

Polityczny syjonizm pojawił się w odpowiedzi na prześladowania i dyskryminację Żydów we Wschodniej Europie. W 1897 roku założono Organizację Syjonistyczną podczas Pierwszego Kongresu Syjonistycznego zwołanego przez Teodora Herzla
w Bazylei. Na program ruchu syjonistycznego składały się elementy ideologiczne
i praktyczne wspierające powrót Żydów do Izraela. Wpływy syjonizmu i poparcie brytyjskie (lord Balfour, 1917) zaowocowały kolejnymi falami emigrantów w latach:

–  1919-1924,  35 000 głównie z Rosji
– 1924-1932,   60 000, głównie z Polski
– 1934-1939,165 000, głównie z Europy Zachodniej i Środkowej (po dojściu Hitlera
do władzy).

 Żydowskie odrodzenie narodowe i wysiłki zmierzające do odbudowy kraju spotkały się z silnym sprzeciwem strony arabskiej (masakra w Hebronie 1927 r.).

 Izrael ogłosił niepodległość 14 maja 1948 roku. Następnego dnia wybuchła I wojna izraelsko – arabska (Egipt, Jordania, Syria, Liban, Irak). Wojna trwała 15 miesięcy, Izrael stracił ok. 6000 obywateli (1% ludności), ale odparł napastników. W ciągu czterech miesięcy niepodległości, do Izraela przybyło około 50 000 osób, głównie ocalałych
z Holocaustu.

11 maja 1949 roku Izrael stał się 59 państwem członkowskim ONZ.

Najnowsza historia Izraela i Palestyńczyków,  jest tak skomplikowana, że nikt na świecie nie potrafi  wymyślić i zrealizować scenariusza trwałego rozejmu i pojednania między stronami konfliktu. Notatkę

opracował : Henryk Duda